Πίσανκα: Ουκρανικά πασχαλινά αυγά και η ιστορία τους

Η δημιουργία τελετουργικών αυγών «πίσανκα» έχει πολύ μεγάλη ιστορία στην ουκρανική κουλτούρα. Τα παλαιότερα πίσανκα είναι κεραμικά και χρονολογούνται από την περίοδο του Ρως του Κιέβου.

Σε ιστορικές πηγές υπάρχουν γραπτές αναφορές για ζωγραφική πάνω σε ωμά αυγά σε μεταγενέστερες περιόδους, όμως λόγω της αστάθειας του κελύφους μπορούν να αντληθούν συμπεράσματα σχετικά με τα χαρακτηριστικά μόνο των μετέπειτα πίσανκα.

Στο τέλος του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, η διακόσμηση πασχαλινών αυγών διαδόθηκε σε όλο το έδαφος της Ουκρανίας, αλλά με την έλευση του σοβιετικού καθεστώτος άρχισε να παρακμάζει, αφού τα πίσανκα θεωρούνταν εκκλησιαστικό χαρακτηριστικό και μη αποδεκτό στην εποχή της κρατικής προπαγάνδας του αθεϊσμού.

Στα 1960-1970 η ζωγραφική πασχαλινών αυγών αναβίωσε στη Δυτική Ουκρανία, όπου τα πίσανκα δημιουργούνταν κατά παραγγελία και πωλούνταν στα παζάρια. Εκείνη την εποχή προωθήθηκαν τα ξύλινα αναμνηστικά πίσανκα, ζωγραφισμένα με υδατογραφίες και σχεδιασμένα κυρίως για τους τουρίστες.

Το 1987 άνοιξε στην Κολομυία το πρώτο Μουσείο Πίσανκα της Ουκρανίας. Με την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, η επιθυμία των ανθρώπων να εμβαθύνουν στα εθνικά τους έθιμα και παραδόσεις έγινε πραγματικότητα. Οπότε το πίσανκα πήρε τη θέση του στο σύστημα της λαϊκής τέχνης και επέστρεψε στις πασχαλινές συνήθειες.

Η κατασκευή πίσανκα στην ουκρανική παράδοση ήταν προικισμένη με ιερή σημασία και ήταν μέρος της συνήθους τελετουργικής σφαίρας. Κατά παράδοση, η διακόσμηση πασχαλινών αυγών ξεκινά στο δεύτερο μισό της Σαρακοστής, και τα περισσότερα δημιουργούνται τη Μεγάλη Πέμπτη και τη Μεγάλη Παρασκευή. Τα φτιάχνουν κυρίως γυναίκες. Πιστεύουν ότι το πίσανκα θα γίνει όμορφο μόνο όταν δεν υπάρχει κανένας δίπλα του κατά την κατασκευή του, έτσι τα πασχαλινά αυγά τα ζωγραφίζουν κυρίως μεμονωμένα. Λίγοι γνωρίζουν ότι τα πίσανκα έχουν φτιαχτεί και σε μοναστήρια, όπου απεικόνισαν θρησκευτικά θέματα. Το Πάσχα, τα πασχαλινά αυγά ευλογούνται στην εκκλησία και στη συνέχεια χρησιμοποιούνται για την διακόσμηση κατοικιών, σε πασχαλινά παιχνίδια ή για τελετουργικό ή μαγικό σκοπό.

Βίκτορ Τκατσένκο, ιστορικός

Μετάφραση: Άννα Μανιάτη

* Πίσανκα – από την ουκρανική λέξη «πισάτι», δλδ γράφω, ζωγραφίζω

 

Джерело: 1