Η παράδοση του Χριστουγεννιάτικου εορτασμού στην Ουκρανία
Τα Χριστούγεννα είναι μια μεγάλη χριστιανική γιορτή, τα γενέθλια του Ιησού Χριστού, του Σωτήρα του κόσμου και Λυτρωτή των ανθρώπων από την αιχμαλωσία της αμαρτίας. Η εορτή των Χριστουγέννων είναι η δεύτερη μεγαλύτερη μετά το Πάσχα, αν και σε πολλές καθολικές χώρες εξακολουθεί να θεωρείται η πιο σημαντική εορτή.
Εκείνη τη ημέρα συνέβη το μεγάλο γεγονός για όλο τον χριστιανικό κόσμο - η γέννηση του Ιησού Χριστού στη Βηθλεέμ (η λέξη Ιησούς μεταφράζεται από τα εβραϊκά ως «σωτηρία»). Όλοι οι χριστιανοί πιστεύουν ότι ο Ιησούς Χριστός στάλθηκε από το Θεό στη γη για την κάθαρση των αμαρτιών και τη σωτηρία της ανθρωπότητας. Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης προανήγγειλαν τον τόπο και το χρόνο της γέννησης του Σωτήρα του κόσμου το έτος 5508 μετά της δημιουργίας του κόσμου. Τα γενέθλια του Υιού του Θεού στη γη εορτάζονται στις 7 Ιανουαρίου. Από την ημέρα αυτή αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση.
Η παράδοση του Χριστουγεννιάτικου εορτασμού
Πριν από τα Χριστούγεννα, σύμφωνα με το Σύνταγμα της εκκλησίας, προηγείτο η νηστεία τεσσάρων εβδομάδων από τις 27 Νοεμβρίου μέχρι τις 6 Ιανουαρίου. Μέσα σε αυτό το διάστημα εκτελούνται οι δουλειές του σπιτιού: Άσπριζαν τα σπίτια, τα διακοσμούσαν με παραδοσιακές ζωγραφιές, έβγαζαν τις καλύτερες πετσέτες, έστρωναν χαλιά. Το εικονοστάσι στόλιζαν ιδιαίτερα πανηγυρικά και το διακοσμούσαν με αναμμένο κερί ή με καντήλι.
Επίσης έβαζαν και το πρώτο σύμβολο όλων των τριών χειμερινών εορτών, το Ντίντουχ (Didukh - ουκρανικός χριστουγεννιάτικος στολισμός, δεμάτια από στάχυα σιταριού ή σίκαλης, τα οποία συλλέγονται στο τέλος της συγκομιδής). Σιτηρά από το Ντίντουχ αποθηκεύονταν μέχρι την άνοιξη, στη συνέχεια τα ανακάτευαν με σπόρους που θα έσπερναν - για να εξασφαλιστεί μια πλούσια συγκομιδή. Ιδιαίτερη σημασία έδιναν τα Χριστούγεννα στον καιρό. Τα Χριστούγεννα στην Ουκρανία, σύμφωνα με παγανιστικές παραδόσεις, συνδέονται με την ηρωολατρεία των προγόνων, την εκτίμηση των ψυχών των νεκρών. Ως εκ τούτου, η κομπόστα φρούτων και ειδικά τα κόλλυβα, τα οποία οπωσδήποτε πρέπει να είναι σε κάθε τραπέζι, πράγματι είναι μνημειακά πιάτα.
Μια ιδιαίτερη παράδοση τη βραδιά των Χριστουγέννων είναι το Ιερό δείπνο, το οποίο αποτελείται από 12 νηστίσιμα πιάτα
Τα φαγητά συμβολίζουν τους 12 Αποστόλους. Στην Ουκρανία, υπάρχει μια παράδοση κατά την οποία πριν από το Ιερό δείπνο μαζεύεται όλη η οικογένεια. Καλό θα είναι να μην αργήσει κανείς για το δείπνο (για να μην αργεί πουθενά όλο το χρόνο - λαϊκός οιωνός). Στη συνέχεια, όλοι μαζί προσεύχονται και ζητούν την επιείκεια και την καλοσύνη του Θεού.
Προτού να στρωθεί το τραπέζι, κάτω από το τραπεζομάντιλο τοποθετούν το σανό, που συμβολίζει τη γέννηση του Ιησού. Στις άκρες του τραπεζιού τοποθετούν κεφάλια σκόρδου. Αυτό είναι ένα σύμβολο προστασίας από τις δυνάμεις του κακού. Στη μέση βάζουν ένα κερί ως σύμβολο μνήμης και ειρήνης.
Το δείπνο κατά την παραμονή των Χριστουγέννων δεν πρέπει να ξεκινήσει πριν εμφανιστεί το πρώτο αστέρι στον ουρανό, στη μνήμη του Άστρου της Βηθλεέμ.
Το πρώτο πιάτο που καταναλώνεται κατά το Ιερό δείπνο είναι τα κόλλυβα (κουτιά). Μετά ακολουθούν τα άλλα πιάτα. Τα φαγητά τρώγονται με κουτάλια, επειδή το σπίτι πρέπει να κυριαρχούν η ειρήνη και η αρμονία και δεν πρέπει να υπάρχει διατάραξη σχέσεων η οποία συμβολίζεται από τα πιρούνια. Μετά τα φαγητά δεν μαζεύουν το τραπέζι. Θεωρείται ότι μετά το δείπνο, όταν όλοι θα κοιμηθούν, έρχονται οι ψυχές των νεκρών, οι οποίες θέλουν επίσης να δειπνίσουν.
Μετά το δείπνο, βγαίνουν για τα Κάλαντα
Μετά το δείπνο, βγαίνουν για τα Κάλαντα. Οι Ουκρανοί αρχίζουν να λένε τα κάλαντα την παραμονή ή την πρώτη ημέρα των Χριστουγέννων. Από παλιά, την παράδοση αυτή ακολουθούσε ομάδα ανδρών ή αγοριών που πήγαιναν σε κάθε σπίτι του χωριού, δόξαζε με τα τραγούδια τους ιδιοκτήτες και ευχόταν την ευημερία και την υγεία στις οικογένειές τους. Οι ιδιοκτήτες του σπιτιού έδιναν ως ανταμοιβή στους τραγουδιστές των καλάντων, νόστιμο φαγητό, σπανιότερα χρήματα. Ως βάση της τελετουργίας θεωρείτο η πίστη στη μαγική ιδέα της «πρώτης ημέρας», δηλαδή στην πραγματοποίηση όλων των επιθυμιών που εκφράζονταν.
Από τον XVII αιώνα, σε πόλεις της Ουκρανίας και αργότερα σε χωριά της χώρας, οι τραγουδιστές των καλάντων έφεραν μαζί τους το αστέρι, γνωστό επίσης και σε άλλα ευρωπαϊκά έθνη. Ένα χριστιανικό σύμβολο που αναπαριστά το «αστέρι της Βηθλεέμ», το οποίο σύμφωνα με τον ευαγγέλιο μύθο προαναγγέλλει τη θαυματουργή γέννηση του Ιησού Χριστού.
Το πρωί στις 7 Ιανουαρίου οι Ουκρανοί πηγαίνουν στην εκκλησία για να αποτίσουν φόρο τιμής στο νεογέννητο Χριστό. Μετά τη λειτουργία της Εκκλησίας, όλη η οικογένεια συγκεντρώνεται και πάλι σε μεσημεριανό δείπνο, το οποίο πλέον δεν πρέπει να είναι νηστήσιμο, και ξεκινά η μεγάλη γιορτή των Χριστουγέννων. Το απόγευμα έρχεται η ώρα της ξεκούρασης, μετά από την οποία όλοι μπορούν να πάνε επίσκεψη σε σπίτια των φίλων και συγγενών. Τα έγγαμα παιδιά συνήθως πηγαίνουν στους γονείς τους.
Την ημέρα εκείνη ακολουθείται ακόμα μία παλιά παράδοση της Ουκρανίας. Συγχωρούμε ο ένας τις προσβολές κατά του άλλου, είτε αυτές έγιναν επίτηδες, είτε αυθόρμητα, για να αισθανθούμε πλήρως τη χαρά της ζωής.
Η συνταγή που ακολουθεί είναι της φίλης του Ukranorama.gr, Lena Onufriyenko
ΚΟΛΛΥΒΑ ΑΠΟ ΣΙΤΑΡΙ
Υλικά:
0,5 κλ. αποξηραμένα φρούτα
200 γρ. σπόροι παπαρούνας
400 γρ. καρύδια
0,5 κλ. βρασμένο σιτάρι
ποσότητα μελιού, κατά προτίμηση
Εκτέλεση της συνταγής:
Βράζουμε για 40 λεπτά αποξηραμένα φρούτα (400 γρ. ξηρά φρούτα, 1 κούπα ζάχαρη, 3 λίτρα νερό), μαγειρεύουμε το σιτάρι μέχρι να μαλακώσει. Αφήνουμε τους σπόρους παπαρούνας να μουλιάσουν για αρκετές ώρες, στη συνέχεια τους τρίβουμε σε γουδί. Ψιλοκόβουμε τα καρύδια. Αφήνουμε την κομπόστα να κρυώσει, φιλτράρουμε και προσθέτουμε το βρασμένο σιτάρι, τους σπόρους παπαρούνας και τα καρύδια και στο τέλος το μέλι.
Βάζουμε τα κόλλυβα στο ψυγείο να κρυώσουν και τα σερβίρουμε κρύα.
