Δέκα ενδιαφέροντα στοιχεία για την παλαιότερη βιβλιοθήκη στην Ουκρανία
Η Επιστημονική Βιβλιοθήκη του Εθνικού Πανεπιστήμιου Ivan Franko στη Λβιβ, είναι αναμφίβολα μία από τις παλαιότερες στην Ουκρανία. Τον Οκτώβριο του 2008, η βιβλιοθήκη ξεκίνησε τη διαδρομή της ως εκπαιδευτική βιβλιοθήκη στο κολέγιο των Ιησουϊτών, γιορτάζοντας με τον τρόπο αυτό την 400η επέτειό ύπαρξής της.
Ας εντρυφήσουμε σε δέκα ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες:
1. Η βιβλιοθήκη ιδρύθηκε ως εκπαιδευτική βιβλιοθήκη στο κολέγιο των Ιησουϊτών. Οι αρχές της οργάνωσής της προσδιορίζονται στο σχολικό κανονισμό «Ratio Studiorum» το κύριο έγγραφο του σχολείου, και από το 1661 και της Ακαδημίας.
2. Επικεφαλής της βιβλιοθήκης ήταν ο νομάρχης, ο οποίος εκλεγόταν από τους μάγιστρους (αν και υπήρξαν περιπτώσεις κατά τις οποίες οι εκλεγμένοι προέρχονταν τους φοιτητές της φιλοσοφίας ή της θεολογίας). Οι βιβλιοθηκονόμοι όφειλαν να επιβλέπουν με προσοχή την εξέλιξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας και τις ανάγκες των εκπαιδευτικών μαθημάτων ώστε να βοηθούν το νομάρχη στη διαμόρφωση των παραγγελιών για τη βιβλιοθήκη, διότι οι μαθητές δεν έπρεπε να αισθάνονται «την παραμικρή έλλειψη των απαιτούμενων βιβλίων, ούτε και περίσσευμα των μη αναγκαίων».
3. Ένα σημαντικό μέσο προκειμένου να ενθαρρύνονται οι μαθητές στο να χρησιμοποιούν τη βιβλιοθήκη (η οποία στο τέλος του XVII αιώνα είχε περίπου 10.000 αριθμημένα βιβλία) αποτέλεσαν οι «ιδιωτικές ανταμοιβές» ή τα «κερδισμένα βραβεία», τα οποίο δωρίζονταν από τον Πρύτανη μετά από εισήγηση των καθηγητών. Είτε για ένα βιβλίο το οποίο ο φοιτητής είχε αποστηθίσει, είτε για την λαμπρή γνώση της λογοτεχνίας κατά τη διάρκεια των συζητήσεων.
4. Μεταξύ των αναγνωστών αυτής της βιβλιοθήκης υπήρξε ο Hetman της Ουκρανίας Μπογκντάν Χμελνίτσκι , ενώ σύμφωνα με τις εικασίες κάποιων ερευνητών, ο μετέπειτα Μητροπολίτης του Κιέβου και της Γαλικίας του Άγιου Πέτρου, Βασίλ Γκρηγκόροβιτς Μπάρσκι, ίσως ξεκίνησε από εκεί τα πολυετή ταξίδια του το 1724. Αναγνώστες και οι μαθητές της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου μας ήταν ακόμα ο φιλόσοφος, καθηγητής της Σχολής της Λβιβ Toma Elzhanovskyy (1590-1656) , ο διάσημος ιεραποστολικός γιατρός και βοτανολόγος και συγγραφέας της μελέτης σχετικά με την ηθική Michal Boim (1612-1659) και ο συγγραφέας της πρώτης μονογραφίας αφιερωμένης στη χλωρίδα της Κίνας Casper Nyesyetskyy (1682-1744). Επίσης ο γνωστός γενεαλόγος, ιστορικός μελετητής της Εραλδικής και συντάκτης τους βιβλίου των εθνοσήμων Jan Kowalski (1711-1782), Υπήρξε επιπλέον φιλόσοφος, καθηγητής Πανεπιστημίου, συγγραφέας πολλών μελετών σχετικά με το περιπατητικό και ένας από τους πιο δραστήριους επικριτές του καρτεσιανισμού.
5. Εκτός από την κύρια βιβλιοθήκη, στο παλιό Πανεπιστήμιο της Λβιβ των XVII-XVIII αιώνων, υπήρχαν επίσης οι «ειδικές» βιβλιοθήκες, επικεντρωμένες στις ανάγκες συγκεκριμένων ομάδων των δασκάλων ή των φοιτητών. Για παράδειγμα, η βιβλιοθήκη του novitiate, η βιβλιοθήκη των καθηγητών της ρητορικής ή της φιλοσοφίας και ούτω καθεξής. Μια ξεχωριστή βιβλιοθήκη είχε επίσης το φαρμακείο του κολεγίου. Την εποχή εκείνη, το Πανεπιστήμιο εποχή δεν είχε το δικαίωμα να οργανώνει ξεχωριστή ιατρική σχολή κι έτσι αυτή η εξειδικευμένη βιβλιοθήκη συνέβαλε στην ένωση όχι μόνο των Ιησουϊτών, αλλά και άλλων τοπικών γιατρών και φαρμακοποιών, εξασφαλίζοντας τις ανάγκες των μαθημάτων των φυσικών επιστημών.
6. Παρά τη ληστεία των Σουηδών το 1704 και μια καταστροφική πυρκαγιά το 1734, η ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη αναβίωσε γρήγορα και το 1784 έγινε η βάση της βιβλιοθήκης του ανανεωμένου Πανεπιστημίου.
7. Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου κατείχε από το 1807 το δικαίωμα της απόκτησης του απαραίτητου αντίγραφου των εκδόσεων. Από το 1822 κι εντεύθεν, στο χώρο της μεταφέρθηκε η πλήρης νομισματική συλλογή του Πανεπιστημίου. Από τα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα τα κεφάλαια ανήλθαν σε 51.082 βιβλία, 2.200 χαρακτικά, 12.000 νομίσματα και 4.700 διπλώματα.
8. Σημαντικές απώλειες για τη βιβλιοθήκη προκάλεσε η επαναστατική πυρκαγιά του 1848. Διασώθηκαν μόνο 13.000 τόμοι κι ένα τμήμα από χειρόγραφα και γραφικές συλλογές. Για αρκετά χρόνια το κομμάτι της βιβλιοθήκης που διασώθηκε κρατήθηκε στο Δημαρχείο και το 1852 μετακόμισε σε ένα νέο κτίριο του Πανεπιστημίου.
9. Το νέο κτίριο, το οποίο τέθηκε σε λειτουργία το 1905, την περίοδο εκείνη πληρούσε όλες τις απαιτήσεις της αρχιτεκτονικής κατασκευής για μια βιβλιοθήκη, είχε γυάλινη οροφή πάνω από μια αίθουσα ανάγνωσης και ειδικές μεταλλικές κατασκευές στο αρχείο, οι οποίες είχαν σχεδιαστεί για να καλύψουν σε χωρητικότητα 500 χιλιάδες τόμους.
10. Κατά το ακαδημαϊκό έτος 1923-1924, η βιβλιοθήκη είχε 310.000 διατηρητέες μονάδες, μεταξύ των οποίων 216 παλαίτυπα, 1.146 χειρόγραφα στα λατινικά, στα γερμανικά, στα πολωνικά και σε ανατολικές γλώσσες, 11.178 νομίσματα και 507 μετάλλια. Από το 1924 ως σήμερα, προκειμένου να συμπληρωθεί η συλλογή, η βιβλιοθήκη χρησιμοποιεί ενεργά τη μέθοδο της ανταλλαγής εκδόσεων. Η γεωγραφία αυτής της ανταλλαγής κάλυπτε τις εκδόσεις της Βιέννης, της Βουδαπέστης, του Βουκουρέστι, του Χαϊδελβέργη, της Πράγας και άλλες.
Μετάφραση: Ιωάννα Τελιανίδη
Πηγή: photo-lviv.in.ua
