Το Ουκρανικό πιτς… Τι κρύβει μέσα η αιώνια παράδοση;
Από παλιά στη χώρα μας πάντα έλεγαν: «Добра річ, коли у хаті є піч!» – Ντόμπρα ριτς, κολί ου χάτι γιε πιτς! – Είναι καλό, όταν το σπίτι έχει ένα πιτς. Τι είναι αυτό το πιτς και τι ρόλο παίζει στην Ουκρανική κουλτούρα; Παρακαλώ, διαβάστε παρακάτω.
Στη Ρώς του Κιέβου (ακριβώς από τότε άρχισαν να χτίζουν τα πρώτα πιτς) έλεγαν πως το πιτς ταυτόχρονα ζεσταίνει, ταϊζει και θεραπεύει τον νοικοκύρη.
Όντως για πολλά χρόνια το πιτς αντικαταστούσε πολλά πράγματα που έχουμε στα μοντέρνα μας σπίτια. Πρώτ`απ΄όλα, ήταν η πηγή θέρμανσης στο σπίτι, αντί για την κεντρική θέρμανση. Όμως, ο κάμινος δεν είναι η σωστή λέξη για μετάφραση, επειδή υπάρχει μεγάλη διαφορά. Ταυτόχρονα, το πιτς ήταν η κουζίνα και ο φούρνος, επειδή στο πιτς μαγείρευαν διαφορετικά φαγητά και έψηναν ψωμί. Ήταν και το κρεβάτι, το οποίο δεν χρειαζόταν χοντρό πάπλωμα, επειδή ήταν θερμαινόμενο και ζεστό. Ήταν και το μέρος, που θεράπευε κάποιος τις αρρώστιες του, και κανείς δεν πήγαινε στα νοσοκομεία, ούτε έπαιρνε χάπια!
Το πιτς είναι μια πέτρινη ή πήλινη δομή, η οποία, κατά Ουκρανική παράδοση, κατέχει το κεντρικό μέρος του σπιτιού, το πιο λειτουργικό, το πιο ιερό.
Ό άνθρωπος, ο οποίος ήξερε να χτίσει ένα πιτς, λεγόταν πίτσνικ. Το να φτιάχνει κανείς ένα πιτς, χρειαζόταν μεγάλο μυαλό και μόρφωση. Ο πίτσνικ ήταν το πιο δημοφιλές επάγγελμα των προγόνων μας, επειδή αυτός ο άνθρωπος ήξερε πως να βάλει σωστά τις πέτρες, για να κάνει ένα δημιούργημα, το οποίο χρησίμευε σε όλους τους τομείς της ζωής. Για αυτό, οι νοικοκύρηδες πάντα προσπαθούσαν να καλοπιάνουν τους πίτσνικι και τους μαγείρευαν νόστιμα φαγητά.
Οι πρόγονοί μας φέρονταν στο πιτς με μεγάλο σεβασμό και, θα έλεγα, με λατρεία. Για αυτό στον πολιτισμό μας υπάρχουν πολλά έθιμα και αιώνιες παραδόσεις, όπου το πιτς παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.
Το πιτς το σέβονταν τόσο πολύ, που το ταύτιζαν με την προστάτισσα του γένους. Και όπως απογορευόταν η κακολογία στην παρουσία των γυναικών, με το ίδιο τρόπο απαγορευόταν να γίνονται οι καβγάδες και οι βρισιές στο σπίτι όπου υπήρχε ένα πιτς. Сказав би, та піч в хаті – Σκαζάβ μπι, τα πιτς β χάτι. – Θα σου έλεγα κάτι τώρα, αλλά το πιτς είναι στο σπίτι. Μπορεί να φανεί αστείο, αλλά τέτοιου είδους, ας και ειδωλολατρικά έθιμα, έπαιζαν παιδαγωγικό ρόλο. Μέσα στο σπίτι όλοι έπρεπε να σκέφτονται δύο φορές αυτά που λένε για να μην προκαλέσουν κάτι κακό.
Το πιτς είναι το σύμβολο της μητρικής αγάπης, της γέννας, της ιερότητας, της δύναμης της οικογένειας, της συνέχειας της ζωής, της πατρίδος, των αιώνιων παραδόσεων του γένους.
Ως ένα σύμβολο-προστάτης και συνεχιστής του γένους, το πιτς ήταν το ιερό μέρος, όπου η γυναίκα έδινε τη ζωή στο παιδί.
Κάθε νύφη φερόταν στο πιτς με υψηλότατο σεβασμό. Όταν έρχονταν οι προξενητές, η κοπέλα καθόταν στο πιτς, και αν κατέβαινε κάτω μετά, αυτό σήμαινε πως συμφωνεί να παντρευτεί. Якщо в серці палає кохання, то милий і на печі відшукає. – Γιακστσό β σέρτσι παλάγιε κοχάννια, το μίλιι ι να πετσί βιντσουκάγιε. – Αν ο αγαπημένος σε αγαπάει, θα σε βρει ακόμα και στο πιτς (όσο μακριά και να κρυφτείς). Κατά την παράδοση, την ημέρα του γάμου, η νύφη έπρεπε να γδέρνει το πιτς με τα νύχια της, ζητώντας να την αφήσει να παντρευτεί, δηλαδή να φύγει από ένα γένος (οικογένεια) και να μπει στο άλλο. Για αυτό την μέρα αυτή η νύφη πηγαίνοντας στο σπίτι του άντρα της, έπαιρνε μαζί της, ως φυλακτό, μικρά πήλινα κομματάκια από το πιτς για καλή τύχη.
Επίσης, μερικές φορές τους ανθρώπους που λατρεύουν για πολλές ώρες να ξαπλώνουν στο πιτς, τους λένε τεμπέληδες. Τα λαϊκά μας παραμύθια είναι γεμάτα με τις περιγραφές της τεμπελιάς τέτοιου είδους. Κι αντιθέτως, οι εργατικοί άνθρωποι είναι συνήθως αυτοί που τακτοποιούν το πιτς, κάτι ψήνουν μέσα του. Εξάλλου υπάρχει η παροιμία: Хочеш їсти калачі – не сиди на печі. – Χότσες γιίστι καλατσί, νε σιντί να πετσί. – Αν θες να τρως καλατσί (είδος Ουκρανικού ψωμιού), μη κάθεσαι στο πιτς. Δηλαδή, αν θέλεις να τρως καλά, πρέπει να δουλέψεις.
Επίσης, επειδή το πιτς ήταν το καλύτερο μέρος στο σπίτι, πίστευαν πως το στοιχείο του σπιτιού – домовик (ντομοβίκ) ζούσε κάπου πίσω από το πιτς. Του άφηναν λίγο γάλα κάθε νύχτα και προσπαθούσαν να φέρονται καλά σε αυτόν. Πίστευαν πως το στοιχείο του σπιτιού ήταν ένα καλό πνεύμα και μπορούσε να προστατέψει το σπίτι, όμως αν δε του άρεσε κάτι, μπορούσε να κάνει διάφορα κόλπα.
Το πιτς πάντα το διακόσμιζαν ωραία. Συνήθως το έβαφαν με την ασβέστη και ζωγράφιζαν διαφορετικά ωραία σχέδια πάνω του. Πίστευαν πως τα κακά πνεύματα θα τα δουν και θα ξεχάσουν τις κακές τους πράξεις.
Το πιτς ποτέ δεν άφηναν άδειο. Πάντα, κατόπιν χρήσης το καθάριζαν και έβαζαν μέσα μερικά ξύλα για επόμενη μέρα, τις γλάστρες με νερό και φαγητά, τα οποία απόμεναν ζεστά μέχρι το πρωί.
Εξάλλου, όταν το ψωμί ήταν μέσα στο πιτς και ψηνόταν, υπήρχε η απαγόρευση να ανοίγει κανείς την πόρτα και να ξαπλώσει επάνω στο πιτς, όπως και όλοι μίλησαν ψιθυριστά και όλα έκαναν αθόρυβα. Το ψήσιμο του ψωμιού αποτελούσε μια ιερή διαδικασία!
Είναι επίσης δημοφιλείς οι θεραπευτικές ιδιότητες του πιτς. Η μέθοδος του ζεστάματος χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση πολλών αρρωστιών. Όταν είστε ξαπλωμένοι επάνω στο πιτς, αισθάνεστε την ζεστασιά, η οποία γεμίζει όλο το σώμα σας. Η ζέστη αυτή σας ανακουφίζει, βοηθά στην άρση αποκλεισμού του μυϊκού σπασμού, κάνει τα μυς σας να χαλαρώσουν, διεγείρει την κυκλοφορία του αίματος, αποτρέπει τα κρυολογήματα, ανακουφίζει και διώχνει τους πόνους στη μέση, στη πλάτη και στους αρθρώσεις.
Στον άνθρωπο, ο οποίος έπιασε κρυολόγημα (και στην Ουκρανία αυτό δεν είναι δύσκολο, επειδή το χειμώνα κάνει ως τις μείον 20 βαθμούς) συνήθως δίνουν ένα αφέψημα από το σμέουρο και μέλι και μετά τον στέλνουν στο πιτς να κοιμηθεί όλη την νύχτα, και το πρωί γίνεται καλά. Δεν είναι καθόλου μαγικό αυτό. Απλώς οι γιαγιάδες μας ξέρουν πολλά και χρήσιμα.
Επίσης η λαϊκή σοφία μας διδάσκει πως αν κοιμηθείς τρεις συνεχόμενες νύχτες στο πιτς, θα φύγουν οι αρρώστιες και θα νιώθεις ανανέωση σε όλο το σώμα. Αν δεν ήξερα όλα αυτά εις πείρας μου, μάλλον θα έλεγα, πως είναι απλώς τα παραμύθια του παππού, αλλά από μικρή η ίδια λατρεύω το πιτς.
Την θεραπευτική επίδραση του πιτς εξηγούν τα υλικά, από τα οποία είναι συνήθως φτιαγμένο. Τα τούβλα για το πιτς φτιάχνονται από το ψημένο πηλό. Οι ακτινοβολίες που προέρχονται από τα ζεστά τούβλα αντιστοιχούν στις ακτινοβολίες του ανθρώπινου σώματος, για αυτό ο οργανισμός μας αντιλαμβάνεται τη θερμότητα του πιτς ως δική του. Η θερμότητα του πιτς ζεσταίνει το σώμα και συμβάλλει στην βελτίωση των ζωντανών κυττάρων.
Επίσης τις θεραπευτικές ιδιότητες έχουν τα αφεψήματα, φτιαγμένα στο πιτς. Εξάλλου, και το φαγητό καθημερινής χρήσης έχει τις θεραπευτικές ιδιότητες και θεωρείται πολύ υγιεινό.
Ένα άλλο φαινόμενο της Ουκρανικής προέλευσης είναι το λεγόμενο ψημένο γάλα – пряжене молоко (πριάζενε μολοκό). Είναι γάλα, το οποίο μαγειρεύεται ειδικά στο πιτς. Μια πήλινη γλάστρα γεμάτη γάλα τη βάζουν στο πιτς για μια ολόκληρη μέρα. Μετά από μια μέρα το γάλα αποκτάει απαλό καφέ / κρεμώδες χρώμα, μια ευχάριστη γεύση και αξέχαστη ωραία μυρωδιά. Δεν χρειάζεται να λέω τώρα πόσο καλό και θαυματουργό είναι για την υγεία!
Τα φαγητά, μαγειρεμένα στο πιτς είναι όντως νόστιμα, έχουν κάποιες μυρωδιές που μόλις μπαίνεις στο σπίτι, αρχίζουν να σου τρέχουν τα σάλια! Το μπορστς, η κάσα, οι πατάτες με κρέας, το ψωμί, καθώς και τα άλλα φαγητά μαγειρεμένα ή ψημένα στο πιτς – δεν υπάρχουν! Πιστεύω, όποιος τα δοκιμάσει έστω μια φορά, θα τα θυμάται για όλη του τη ζωή! Και ο ύπνος στο πιτς, εκτός από την παράξενη εμπειρία, είναι πράγματι υγιεινός και γλυκός!
Πηγή: Kyiv in Greek
