Η ατελής μεταμόρφωση της Ουκρανίας
Η Ουκρανία έχει εισέλθει σε προεκλογική περίοδο. Ξεκίνησε πρόσφατα στο Κίεβο από τον Πετρό Ποροσένκο, ο οποίος είναι πρόεδρος από το 2014. Σε ομιλία του γεμάτη από ρητορικές εκφράσεις και υποσχέσεις που δόθηκε στη φετινή διάσκεψη "YES", δεσμεύτηκε δημοσίως ότι αυτή η ετήσια συνάντηση θα συνέλθει τον επόμενο χρόνο στη Γιάλτα.
Ο Ποροσένκο δέχθηκε θερμό χειροκρότημα για αυτό. Αλλά ποιος στο ακροατήριο θα πίστευε ότι η Ρωσία επρόκειτο να τερματίσει την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας και να επιτρέψει στην Ουκρανία να ανακτήσει την εδαφική της ακεραιότητα;
Αν μη τι άλλο, η συνεχιζόμενη σύγκρουση στην Ανατολική Ουκρανία δεν έχει μεγάλη κάλυψη αυτές τις ημέρες από τα ουκρανικά ΜΜΕ. Αντιθέτως, είναι η επίμονη διαφθορά σε συνδυασμό με την πτώση των συνθηκών διαβίωσης στη χώρα που απασχολούν την κοινή γνώμη. Τόσο πολύ που τουλάχιστον το ένα πέμπτο του εκλογικού σώματος δεν έχει ιδέα τι θα ψηφίσει. Υπάρχει μία κούραση και ένας κυνισμός για τα παλιά πρόσωπα –ο Ποροσένκο και η αντίπαλός του, η Yulia Timoshenko, μία πρώην πρωθυπουργός, θα είναι υποψήφιοι.
Περίπου το 17% των ψηφοφόρων δήλωσαν ότι θα επέλεγαν αντί αυτών τον τραγουδιστή Svyatoslav Vakarchuk ή τον σατιρικό ηθοποιό Vladimir Zelenskiy. Υπάρχει μια λαχτάρα για κάτι καινούριο, για κάποιον νέο, κάποιον που να ολοκληρώσει τη μεταμόρφωση της χώρας που ακόμη κυριαρχείται από τους ολιγάρχες.
Οι υποψήφιοι που έχουν αποφασίσει να μπουν στη μάχη, δεν είναι εξοπλισμένοι για να αναλάβουν αυτή την τεράστια πρόκληση. Και αυτό διότι η δύναμη των ολιγαρχών παραμένει ακόμη πολύ μεγάλη για να τη διασπάσουν. Μόνο η επίμονη πίεση από τους Ευρωπαίους και –συγκεκριμένα- από το ΔΝΤ θα μπορούσε να τερματίσει αυτή την τοξική "πολυγαρχία" που εμποδίζει τον εκσυγχρονισμό της Ουκρανίας.
Ναι, ο πόλεμος στο Ντονμπάς είναι δαπανηρός σε ό,τι αφορά ανθρώπινες ζωές και σε οικονομικούς όρους, και εξουθενωτικός. Αυτή η συνεχιζόμενη σύγκρουση αποσπά την προσοχή προς όφελος της Ρωσίας. Και η Ρωσία πρόκειται να ενισχύσει την παραπληροφόρηση στην Ουκρανία καθώς εντείνεται η προεκλογική εκστρατεία.
Αλλά η διαρκής δύναμη και επιρροή των ολιγαρχών έχει επίσης το ρόλο της στη Ρωσία επειδή θέλουν να προστατεύσουν τα πεδία δραστηριοποίησής τους και να εμποδίσουν τις μεταρρυθμίσεις που θα εξασθένιζαν την δύναμή τους. Το τελευταίο πράγμα που θέλει το Κρεμλίνο είναι μια ανοιχτή, δημοκρατική και ευημερούσα Ουκρανία που βασίζεται σε κανόνες και που είναι εδραιωμένη στις ευρώ-ατλαντικές δομές της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Οι ολιγάρχες και η παλιά φρουρά στέκονται στο δρόμο της ολοκλήρωσης της μεταμόρφωσης της Ουκρανίας.
Μέχρι στιγμής η ΕΕ (ιδιαίτερα η Γερμανία) και οιΗΠΑ έχουν σταθεί στο πλευρό της Ουκρανίας. Αλλά είναι ο ρόλος του ΔΝΤ που συχνά έχει αποδειχθεί ως ο πιο αποτελεσματικός. Το ΔΝΤ ήταν ανένδοτο στην κριτική για τη διαφθορά, για την πολιτική παρέμβαση στα δικαστήρια και για την ασθενή επιλογή του κράτους δικαίου στην Ουκρανία. Και έχει τεράστια επιρροή για να υποστηρίξει αυτή την κριτική: τα λεφτά. Η Ουκρανία χρειάζεται την έγκριση του ΔΝΤ για να αποδεσμεύσει περισσότερα από το πακέτο των 17,5 δισ. δολαρίων. Το ΔΝΤ πρόκειται να αποδεσμεύσει μία δόση των 2 δισ. δολαρίων, μόνο όταν ο Ποροσένκο τελικά συμφωνήσει να θεσπίσει το λεγόμενο Ανώτατο Δικαστήριο κατά της Διαφθοράς.
Η σημασία αυτού δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Οι δικαστές υποτίθεται ότι θα είναι εντελώς ανεξάρτητοι και επιλέγονται από μία ομάδα διεθνών εμπειρογνωμόνων. Το δικαστήριο επίσης θα προστατεύεται έτσι ώστε να εμποδίσει πολιτικές παρεμβάσεις ή δωροδοκίες.
Όχι ότι δεν υπήρξαν αρκετές προηγούμενες προσπάθειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς μέσω των θεσμικών οργάνων. Το κάθε ένα έχει υποκύψει στις πολιτικές παρεμβάσεις από τα ανώτατα επίπεδα ή δυσκολεύτηκαν να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους. Τώρα, η επιμονή του ΔΝΤ και η δομή του νέου δικαστηρίου ίσως πείσουν ένα σκεπτικιστικό κοινό ότι ο ρόλος του κράτους δικαίου και η λογοδοσία, μπορούν να υπάρξουν. Αλλά το δικαστήριο δεν θα σπάσει ακόμη την επιρροή που έχουν οι ολιγάρχες –συμπεριλαμβανομένου και του Ποροσένκο - στα ΜΜΕ.
Οι υποστηρικτές του προέδρου προσφάτως προσπάθησαν να καταλάβουν το εξαιρετικά δημοφιλές τηλεοπτικό δίκτυο 112. Όταν απέτυχαν, δημιούργησαν το δικό τους ΜΜΕ με φιλοπροεδρικά νέα, που το ονόμασαν Priamyi. Επιπλέον, η χρηματοδότηση για τη δημόσια τηλεόραση σταμάτησε. "Σταμάτησε να είναι προκατειλημμένο υπέρ των κυβερνητικών δυνάμεων μετά από την Επανάσταση της Αξιοπρέπειας (το 2014)", υποστήριξε ο Tadeusz Iwanski από το Center for Eastern Studies στη Βαρσοβία.
Άλλα ΜΜΕ βρίσκονται επίσης στα χέρια των ολιγαρχών, όπως του Dmytro Firtash, του Rinat Akhmetov και του Ihor Kolomoyskyi. Με λίγα λόγια, μην υπολογίζετε στη δίκαιη και ανεξάρτητη κάλυψη των εκλογών.
Το πιο ανησυχητικό για τους ανεξάρτητους δημοσιογράφους είναι μια προσπάθεια της προεδρικής διοίκησης, να εισάγει νομοθεσία που αποσκοπεί (με πρόσχημα λόγους ασφαλείας) στον περιορισμό της κριτικής στον πρόεδρο και στην κυβέρνηση. Νέοι δημοσιογράφοι μου είπαν ότι η διοίκηση τους θέλει να ακολουθούν μια πατριωτική, μη επικριτική γραμμή.
Είναι δύσκολο να δούμε πώς το νέο δικαστήριο μπορεί να σπάσει αυτόν τον ομφάλιο λώρο μεταξύ των πολιτικών και των ολιγαρχών όσο οι πολιτικοί προστατεύουν τους ολιγάρχες και οι ολιγάρχες έχουν στο payroll τους πολιτικούς. Εξαρτάται τόσο από την ενεργητικότητα της κοινωνίας, το συνεχές "πουσάρισμα" της Δύσης και από μια νεότερη γενιά, για να ολοκληρωθεί η μεταμόρφωση της Ουκρανίας.
Μετάφραση: capital.gr
