Θα γίνει το Ντόνμπας το επόμενο Τσερνόμπιλ;
Πρόσφατα, ανάμεσα στους δημοσιογράφους, τους ειδικούς, τους στρατιωτικούς και τους κατοίκους των κατεχόμενων περιοχών εξαπλώνεται ανησυχία σχετικά με την οικολογική κατάσταση στο Ντόνμπας. Δεν πρόκειται ακόμα για τις τρομερές συνέπειες του πολέμου για τη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής, αλλά μιλάμε για τους παράγοντες που απειλούν τη ζωή των ανθρώπων στα κατεχόμενα εδάφη και σε περιοχές που ελέγχονται από την Ουκρανία, και ακόμη ευρύτερα. Μετά από όλα, σε ένα από τα ορυχεία διατηρούνται ραδιενεργές ενώσεις που αποθηκεύονται μετά από μια υπόγεια πυρηνική έκρηξη.
Το Ντόνμπας είναι η μεγαλύτερη βιομηχανική περιοχή στον κόσμο, όπου συνεχίζεται ο πόλεμος. Μέχρι τώρα κατάφερε να αποφύγει σημαντικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης . Ευτυχώς, οι βομβαρδισμοί δεν έπληξαν τις χημικές βιομηχανίες. Ωστόσο, οι καταστρεπτικές διαδικασίες που είχαν προκύψει από το μαζικό κλείσιμο και πλημμύρισμα των ορυχείων συνεχίζουν για τέταρτο έτος να λειτουργούν υπόγεια. Αυτό συνέβη τελευταία φορά κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι γεγονός ότι η αποστράγγιση πρέπει να λειτουργεί ακόμη και στα κλειστά ορυχεία.
Το 2009 υπήρχαν 226 ορυχεία στην περιοχή. Αξίζει να θυμηθούμε ότι υπάρχουν τουλάχιστον 2500 παράνομα. Ο αριθμός δυνητικά επικίνδυνων εγκαταστάσεων είναι 3240. Πρόκειται για χημικά εργοστάσια, λατομεία, αγωγούς και πετρελαϊκά πεδία.
Το κοινό κέντρο για το συντονισμό και τον έλεγχο για την κατάπαυση του πυρός και τη σταθεροποίηση της κατάστασης στη διαχωριστική γραμμή των εμπλεκομένων (ΚΚΣΕ) δηλώνει ότι η κατάσταση στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης βιομηχανικών αποβλήτων του παραγωγού οπτάνθρακα «Incor & Co» (περιοχή του Ντόνετσκ) απαιτεί άμεση αντίδραση. Η ουκρανική πλευρά του ΚΚΣΕ και εκπρόσωποι των υπηρεσιών διάσωσης αυτού του παραγωγού φαινόλης έχουν συντονίσει την απαραίτητη σειρά δράσεων για τη συντήρηση και επισκευή συγκεκριμένων εγκαταστάσεων. Ωστόσο, οι εργασίες δεν μπορούν να γίνουν διότι δεν υπάρχει καμία εγγύηση ασφάλειας από το ORDLO (ορισμένες περιοχές των επαρχιών του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ).
Αλλά η μεγαλύτερη απειλή είναι το κλείσιμο και οι ανεξέλεγκτες πλημμύρες των ορυχείων.
Μόνο στο ορυχείο «Καπιτάλνα» στο Σταχάνιβ ήταν ενεργές γύρω στα 200 χιλιόμετρα στοών εξόρυξης. Είναι περισσότερο από το μετρό του Κιέβου. Και αυτό είναι μόνο ένα ορυχείο. Φανταστείτε αν πλημυρίσουν το μετρό, πόσο νερό μπορεί να χωρέσει. Σήμερα, η αποστράγγιση δε λειτουργεί στο «Καπιτάλνα», όπως επίσης και σχεδόν σε ολόκληρη την κατεχόμενη περιοχή.
«Λόγω της πλημμύρας των ορυχείων, αυξάνει στην περιοχή το επίπεδο των υπόγειων υδάτων, το οποίο με τη σειρά του αυξάνει την ποσότητα του αλατιού, των μετάλλων, ακόμα και της ραδιενέργειας στο νερό», αναφέρεται στη δημοσιογραφική έρευνα του Hromadske.
Η Νατάλια Μακάροβα, επικεφαλής του εργαστηρίου προσρόφησης και της ανταλλαγής ιόντων του Εθνικού Πανεπιστημίου «Πολυτεχνείο του Κιέβου» σημειώνει ότι το νερό αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βιομηχανικό, αλλά δεν είναι κατάλληλο ούτε και για άρδευση. Η χρήση αυτού του νερού από τους ανθρώπους είναι κατηγορηματικά επικίνδυνη.
Το πιο δύσκολο είναι να προβλεφθεί σε ποιο σημείο το μολυσμένο νερό μπορεί να εισέλθει στα ύδατα. Το μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας του αυτοαποκαλούμενης «Δημοκρατίας του Ντόνετσκ» βρίσκεται γεωλογικώς σε ένα λόφο, πάνω από το ποτάμι Σίβερσκι Ντόνετς , επομένως, σε περίπτωση ρύπανσης, το νερό θα προχωρήσει στα ελεγχόμενα εδάφη . Το Σίβερσκι Ντόνετς πέφτει στο ποτάμι Ντον, και ο Ντον στην Αζοφική θάλασσα.
Ο Βίκτορ Γκέρτ, διευθυντής του ορυχείου «Τσεντράλναγια» (Κεντρικό), το μεγαλύτερου λειτουργικού ορυχείου στην πόλη Γόρλοβκα λέει: «Στη Γόρλοβκα κάποτε εξήγαγαν υδράργυρο. Σε βάθος 540 μέτρων. Αν υποθέσουμε ότι το νερό ανεβαίνει σε τέτοιο επίπεδο και φτάνει στην επιφάνεια, τότε θα εισέλθει και στο Σίβερσκι Ντόνετς. Μπορούμε να έχουμε μια καταστροφή ανάλογη με το Τσερνομπίλ. Ο στόχος μας είναι να σταματήσουμε τον πόλεμο. Ξέρω πολλά ορυχεία, και αυτή η “ομάδα της Γόρλιβκα” {ed. - κατοχική εξουσία} μπορεί να μην καταλαβαίνει πλήρως τους κινδύνους.»
Το 1979, στο ορυχείο «Γιουνκόμ» στο Γενάκιεβο πραγματοποιήθηκε υπόγεια πυρηνική έκρηξη. Το πείραμα προοριζόταν να «σπάσει» βράχια: το ορυχείο θεωρούταν ένα από τα πιο επικίνδυνα λόγω των εκπομπών μεθανίου. Η δοκιμή ήταν ανεπιτυχής, οι εκπομπές αερίων συνεχίστηκαν. Μια γυάλινη κάψουλα με ραδιενεργές ενώσεις, το αντικείμενο «Κλιβάζ», διατηρείται σε βάθος 900 μέτρων. Είναι ακόμα εκεί. Την άνοιξη του τρέχοντος έτους, η κατοχική εξουσία της περιοχής σταμάτησε να αντλούν νερό από αυτό το ορυχείο. Η λίμνη του ορυχείου, στην οποία προηγουμένως κατέληγαν τα υπόγεια ύδατα, αποξηράθηκε σε μόλις ένα μήνα. Έτσι, τώρα το νερό βρίσκεται μέσα στο ορυχείο. Διαβρέχει το ραδιενεργό πέτρωμα. Πόσο γρήγορα και πού θα διαρρεύσουν τα υπόγεια ύδατα με σωματίδια ραδιενεργού εδάφους είναι άγνωστο.
Για το επικίνδυνο ορυχείο γνωρίζουν στην ουκρανική κυβέρνηση. Ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Οστάπ Σεμεράκ καθησυχάζει: «Είναι καλά γνωστό στη διεθνή κοινότητα, αλλά πρέπει να ελέγχει και να παρακολουθεί. Το πρόβλημα απαιτεί περισσότερη έρευνα. Υπάρχει ο κίνδυνος να συμβεί αυτή η ρύπανση, αλλά είναι ελάχιστη.»
Εν τω μεταξύ, στις 13 Ιουλίου στο σημείο ελέγχου εισόδου / εξόδου «Mayorske» πραγματοποιήθηκε μια τακτική ειδική εκπαίδευση των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας , της Κρατικής Υπηρεσίας Συνόρων της Ουκρανίας και άλλων για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης που αφορούν τον χαρακτήρα της ραδιενέργειας.
Σε σχέση με την εγκατάλειψη των ορυχείων, αυξάνεται επίσης ο αριθμός των θανάτων από τοξικές δηλητηριάσεις με μεθάνιο. Το νερό από τους κάτω ορίζοντες των πλημμυρισμένων ορυχείων σπρώχνει ανεβαίνοντας το μεθάνιο και άλλα τοξικά αέρια προς την επιφάνεια. «Το αέριο έχει ήδη βγει στα υπόγεια των σπιτιών, στα γκαράζ, υπήρξαν θύματα ... Το Ντόνμπας κάτω από την γη είναι όπως το ολλανδικό τυρί», λέει ο γεωλόγος Γιάκοβλεφ μετά την αποστολή στη γραμμή επαφής. Η διάβρωση του εδάφους και, ως εκ τούτου, η παραμόρφωση των σπιτιών γίνεται ένα κοινό φαινόμενο.
Λόγω του συνεχούς βομβαρδισμού και της δυσκολίας πρόσβασης στις εγκαταστάσεις, επί του παρόντος δεν υπάρχει συστηματική παρακολούθηση της οικολογικής κατάστασης του κατεχόμενου εδάφους με σκοπό την πρόληψη και την εξάλειψη των πρώιμων καταστροφών. Το Υπουργείο Οικολογίας διαμαρτύρεται για την «έλλειψη κατάλληλης αλληλεπίδρασης μεταξύ περιβαλλοντολόγων και στρατιωτικών». Και η τρέχουσα εντολή της ειδικής αποστολής παρακολούθησης του ΟΑΣΕ δεν περιλαμβάνει περιβαλλοντική εκτίμηση.
Τι να κάνουν και σε ποιον θα απευθύνουν, αν ξαφνικά θα συμβεί μια καταστροφή στην επικράτεια των λεγομένων «δημοκρατιών» «DNR» ή «LNR», και επίσης αν απειλήσει τους κατοίκους των ελεγχόμενων από την Ουκρανία εδαφών;
Ο Υπουργός Οικολογίας Οστάπ Σεμεράκ εξηγεί ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να βασιστεί στην αποτελεσματική εργασία των υπολειμματικών υπηρεσιών διάσωσης σε ανεξέλεγκτο έδαφος. Το μόνο πρωτόκολλο σήμερα είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο πλευρών σχετικά με την παύση του βομβαρδισμού και τη χρήση του καθεστώτος εκεχειρίας για να περάσουν ομάδες για την εξάλειψη πιθανών συνεπειών και ατυχημάτων. Το καλύτερο σενάριο είναι η επιστροφή των κατεχόμενων εδαφών στον έλεγχο της Ουκρανίας, η παύση των εχθροπραξιών.
Εν τω μεταξύ, οι κίνδυνοι αυξάνονται σε καθημερινή βάση. Μια «περιβαλλοντική βόμβα» μπορεί να εκραγεί μετά από 15, 10, 5 και ίσως 2 χρόνια. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι περιβαλλοντικοί πρόσφυγες μπορούν να είναι τουλάχιστον 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι.
Μετάφραση: Άννα Μανιάτη
