Κλεμμένο όνομα: Η Μεγάλη Ρωσία είναι η αποικία της Μικρής Ρωσίας
Στο πρώτο μέρος είδαμε ότι το όνομα «Ρως», «Ρώσος» αρχικά αναφέρεται στα εδάφη του Ρως του Κιέβου, στη σύγχρονη Ουκρανία. Εδώ θα ακολουθήσουν περισσότερα. Το όνομα «Ρωσία» εμφανίζεται στην ιστορία πολύ πριν από την ίδρυση του κράτους της Ρωσίας και αναφέρεται στο Κίεβο, Ρως του Κιέβου - Ουκρανία. Και το πρώτο νόημα της έκφρασης «ρωσική εκκλησία» είναι «η εκκλησία του Κιέβου».
Όπως γνωρίζετε, μετά την επίσημη υιοθέτηση του Χριστιανισμού και της Βυζαντινής ιεροτελεστίας από τον πρίγκιπα Βλαντιμίρ του Κιέβου (το 988), στο Ρως άρχισε η οργάνωση της Εκκλησίας και της ιεραρχίας της. Η Ορθόδοξη Εκκλησία του Ρως τελούσε υπό την ηγεσία του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, επικεφαλή όλων των Ορθοδόξων Χριστιανών. Ο ίδιος χειροτονούσε μητροπολίτες, οι οποίοι από το 1051 ήταν επικεφαλείς της Ορθόδοξης Εκκλησίας του Ρως (Ρώσικης Ορθόδοξης Εκκλησίας). Μέχρι το 15ο αιώνα οι Μητροπολίτες Κιέβου και οι επίσκοποι ήταν κυρίως Έλληνες.
Ο επικεφαλής της Ορθόδοξης Εκκλησίας του Ρως (Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας) είχε αρχικά τον τίτλο «Μητροπολίτης του Κιέβου και πασών των Ρωσιών", το οποίο έχει διατηρηθεί στην Ουκρανία μέχρι την τωρινή εποχή. Και η εκκλησία ονομαζόταν ως «ρωσική», διότι ακόμα υπήρχε Ελληνική, Βουλγαρική, Σερβική και άλλες Ορθόδοξες εκκλησίες. Έτσι, εκτός από την εθνοτική και πολιτική έννοια των λέξεων «Ρως», «Ρωσία», «ρώσικος» περιέχεται και το εκκλησιαστικό νόημα.
Ιλάριος του Κιέβου. Ο πρώτος Μητροπολίτης του Κιέβου και πασών των Ρωσιών (990-1088)
Όσο επεκτάθηκε και ενισχύθηκε το κράτος του Ρως του Κιέβου, τόσο ενισχύθηκε και η θέση της ρωσικής εκκλησίας στην κοινωνία. Οι Μητροπολίτες του Κιέβου επέτρεψαν στον εαυτό τους να μην υπακούν την Κωνσταντινούπολη, προκαλώντας μια διαρκή δυσαρέσκεια με τους βυζαντινούς πατριάρχες. Ως εκ τούτου, όταν στην Ζαλέσιε εμφανίστηκε και ενισχύθηκε το πριγκιπάτο του Βλαντίμιρ-Σούζνταλ, και αργότερα το πριγκιπάτο της Μόσχας (Βαρβαρία, Μοσχοβία), η πολιτική και η ιδεολογία των οποίων βασίζονταν στους τυφλούς κανόνες της Ορθοδοξίας, οι άρχοντες αυτών των ηγεμονιών έλαβαν ειδική εύνοια και τη συμπάθεια των ιεραρχών της Κωνσταντινούπολης. Στην συνέχεια (1299), εμφανίστηκε η ιδέα της μεταφοράς της κατοικίας του Μητροπολίτη Κιέβου στην πόλη Βλαντιμίρ-στην-Κλιάζμα, ώστε να τιμωρήσουν το Κίεβο για την εναντίωση στο Βυζάντιο. Γιατί στην πόλη Βλαντίμιρ και όχι στο Σούζνταλ; Επειδή εκεί ήταν η εικόνα της Παναγίας, την οποία είχε κλέψει ο Αντρέι Μπογκολιούμπσκι από το Κίεβο.
«Το Βλαντίμιρ απαιτεί την κορυφή του κόσμου με την αιτιολογία ότι εκεί υπήρχε ένα ιερό, το οποίο έκανε θαύματα και κατάφερε επιτυχία ... Στην εμφάνιση φαίνεται ότι αυτό είναι ακραίος μυστικισμός και απόκλιση από την πρακτική, αλλά αυτό μόνο φαίνεται έτσι: στην ουσία εδώ είναι καθαρή πρακτικότητα, εδώ ανοίγει το δρόμο για να εξαλειφθεί κάθε φόβος για ότι ταλαντεύει τη βούληση ... Το Βλαντίμιρ, σε αντίθεση με τους παλαιούς τρόπους και τις αρχαίες τάξεις της γης, γίνεται η υπέρτατη πόλη, επειδή η Μητέρα του Θεού το προστατεύει». (Άπαντα του Ν.Ι.Κοστομάροβ σε 8 βιβλία. Ιστορικές μονογραφίες και μελέτες. Αγ. Πετρούπολη, Εκδόσεις M.M. Στασιουλέβιτς, 1903. Βιβλίο 1. Τ 1. Σ. 31-65).
Μέχρι τώρα, το ερώτημα παραμένει ασαφές, γιατί το χανάτο της Χρυσής Ορδής αντέδρασε θετικά στην παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη στην υποδεέστερη γη του;
Ίσως γιατί οι άρχοντες της Μόσχας έγιναν πιστοί υπηρέτες της Χρυσής Ορδής. Ο ιστορικός Ν. Κοστομάροβ γράφει: «Οι Μογγόλοι δε πίεζαν κυβέρνηση των ανθρώπων συστηματικά και σκόπιμα ... Η νίκη για αυτούς σηματοδοτούνταν από δύο τρόπους: την καθολική καταστροφή και τη συλλογή αφιερωμάτων ... Αλλά για να συλλέγουν το αφιέρωμα έπρεπε να έχουν ένα εξουσιοδοτημένο πρόσωπο για όλη την Ρωσία, ένας υπάλληλος του Χανάτου: αυτό το μόνο άτομο, ο υπάλληλος κατασκευάστηκε από την ρωσική ιστορία εκ των προτέρων, όπως ο μεγάλος πρίγκιπας, ο επικεφαλής των αρχόντων, και ως εκ τούτου, ο διαχειριστής της γης. Και έτσι, ο επικεφαλής των πριγκίπων έγινε επιμελητής του νέου ηγεμόνα». Μιλάμε φυσικά για το νομιμόφρονα υποτελή των Μογγόλων Χάνων, για τον πρίγκιπα της Μόσχας τον Ιβάν Καλίτα, ο οποίος με διαταγή της Ορδής πολεμούσε εναντίον του Τβερ, Πσκοφ και Σμολένσκ.
Μετά τη μεταφορά της κατοικίας του Μητροπολίτη του Κιέβου στο Βλαντιμίρ-στην-Κλιάζμα, στη διοίκηση των Πατριαρχών της Κωνσταντινούπολης υπήρξε μια ανάγκη να διακρίνει το κράτος του Ρως (το έδαφος των πριγκιπάτων του Κιέβου και της Γκαλίτσινα) από τις πρώην αποικίες – το πριγκιπάτο του Βλαντίμιρ-Σούζνταλ, και της Βαρβαρίας (το πριγκιπάτο της Μόσχας). Μια παρόμοια κατάσταση μια φορά αντιμετώπισαν στην αρχαία Ελλάδα, όταν κοντά στη μητρόπολη Ελλάδα σχηματίστηκαν πολλές αποικίες σε διάφορα μέρη της λεκάνης της Μεσογείου. Και τότε, την Ελλάδα, ονόμασαν ως «Μικρή Ελλάδα» και τις διάσπαρτες, κατά μήκος της ακτογραμμής αποικίες της ως «Μεγάλη Ελλάδα».
Η ρίζα «ρως» από παλιά στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία έχει συσχετιστεί με τους Σλάβους του κράτους του Ρως (λαός του Ρως) και οι παράγωγες της είναι «ρωσία». Όμοια με την αρχαία Ελλάδα, οι βυζαντινοί εκκλησιαστικοί συγγραφείς ονόμασαν το βασικό, «μεγάλο», αρχέγονο Ρως ως «Μικρό Ρως», «Μικρή Ρωσία», και τα πριγκιπάτα του Βλαντίμιρ-Σούζνταλ και της Μόσχας ως «Μεγάλο Ρως», «Μεγάλη Ρωσία», δηλαδή το παράγωγο ορίζει την ύστερη, μακριά από τη Μητρόπολη, αποικία. Έτσι καθορίστηκε το 1303 στη Σύνοδο του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.
Όπως ξέρουμε τον τίτλο του «Αυτοκράτορα όλης της Ρωσίας (όλου του Ρως)", "Βασιλιά όλης της ρωσικής γης" είχε ο Ρομάν του Μστισλάβ (1152-1205) ο πρίγκιπας της Γκαλίτσινα (σύγχρονη Ουκρανία). Τον τίτλο «και πασών των Ρωσιών» προσπάθησε να χρησιμοποιήσει ο ηγεμόνας της Βαρβαρίας, Ιβάν Καλίτα. Το 1328, για τις υπηρεσίες του προς την Ορδή, έλαβε από τον Χαν Ουζμπέκ τον τίτλο «ο μεγάλος πρίγκιπας πασών των Ρωσιών». Φυσικά, αυτός ο τίτλος δεν μπορούσε να αναφέρεται σε όλο το Ρως (σε όλη την Ρωσία), αλλά εννοούσε το έδαφος υπό την εξουσία των Τατάρων. Αυτός ο υψηλός τίτλος με τέτοιου είδους περιορισμούς δε ρίζωσε και γρήγορα ξεχάστηκε.
Οι Μοσχοβίτες τον θυμήθηκαν στο τέλος του 15ου αιώνα (από το 1448). Ο Μητροπολίτης της αυτοαποκαλούμενης μητρόπολης της Μόσχας, για να μην είναι κάτω από το βαθμό του "Μητροπολίτη του Κιέβου, της Γκαλίτσινα και πασών των Ρωσιών», γίνεται ο «Μητροπολίτης Μόσχας και πασών των Ρωσιών".
Έτσι, βλέπουμε ότι οι λέξεις «Ρωσία», «Μικρή Ρωσία», «Μεγάλη Ρωσία» εμφανίστηκαν στα εκκλησιαστικά κείμενα του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην εποχή που η Ρωσία (με τη σύγχρονη έννοια του κράτους) δεν υπήρχε. Όλα αυτά τα ονόματα αναφέρονται στο έδαφος του κράτους του Ρως του Κιέβου - Ουκρανία και στις πρώην αποικίες της (Βλαντίμιρ-Σούζνταλ και Βαρβαρία).
Ο τίτλος «και πασών των Ρωσιών» μετά τον εκχριστιανισμό του Κιέβου προσδέθηκε στη μητρόπολη του Κιέβου, στην Ορθόδοξη Ρωσική Εκκλησία του Κιέβου, υπάρχει ακόμα και σήμερα. Το αυτοαποκαλούμενο Πατριαρχείο της Μόσχας τον «δανείστηκε» μόνο κατά το 15ο αιώνα.
Συνεχίζεται ...
Σύνταξη, μετάφραση - Άννα Μανιάτη
Άλλα άρθρα:
Κλεμμένο όνομα. Σύντομη εξιστόρηση.
