Κοριούκιβκα: το ξεχασμένο μακελειό
Στις 8-9 Μαϊου η Ουκρανία, μαζί με άλλες χώρες της Ευρώπης τιμάει την Ημέρα της μνήμης. Κατά τις 1250 μέρες και νύχτες, ο Ουκρανικός λαός μαζί με εκπροσώπους των άλλων λαών του αντιχιτλερικού συνασπισμού ήταν στο επίκεντρο των αιματηρών πολεμικών συγκρούσεων. Κατά τις εκτιμήσεις των ιστορικών, οι δημογραφικές απώλειες της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των πεσόντων, των απελαθέντων και των εκτοπισμένων,ήταν πάνω από 14 εκατομμύρια άνθρωποι. Από τα 41,7 εκατομμύρια του πληθυσμού, που υπήρχαν στην Ουκρανία πριν τον πόλεμο, το 1945 έμειναν μόνο 27,4 εκατομμύρια.
Ανάμεσα στις μεγαλύτερες τραγωδίες του πολέμου είναι η εκτέλεση των 7000 Ουκρανών του χωριού Κοριούκιβκα (περιοχή του Τσερνίγκιβ). Η σοβιετική προπαγάνδα για ιδεολογικούς λόγους δεν έδωσε στη δημοσιότητα αυτό το φρικτό έγκλημα των Ναζί.
Έτσι, ο κόσμος ξέρει για τις θηριωδίες των Ναζί στα ελληνικά Καλάβρυτα (πάνω από 800 θύματα) και στο Δίστομο (223 θύματα), στην Κρήτη (περισσότερα από 2.000 θύματα), στο γαλλικό χωριό Oradour (642 θύματα) στο τσεχικό Lidice (320 θύματα), στο Χατίν της Λευκορωσίας (152 θύματα).
1377 χωριά με τους κατοίκους τους έκαψαν οι Ναζί στην Ουκρανία. Το μακελειό στο Κοριούκιβκα ήταν το πιο μαζικό και πιο αιματηρό, όχι μόνο στη Σοβιετική Ένωση, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αυτό συνέβη στις 1 - 2 Μαρτίου του 1943.
Το Κοριούκιβκα ήταν το κέντρο του σοβιετικού παρτιζάνικου κινήματος στην περιοχή του Τσερνίγκιβ. Τιμωρητικές ενέργειες των Νάζι προκάλεσαν οι σοβιετικοί παρτιζάνοι του τάγματος του Alexander Fedorov, οι οποίοι στις 27 Φεβρουαρίου το βράδυ επιτέθηκαν στη φρουρά κατοχής του χωριού. Είχαν την πρόθεση να απελευθερώσουν τους ομήρων από τη φυλακή, αλλά η ειδική επιχείρηση μετατράπηκε σε τραγωδία για όλους τους κατοίκους.
Νωρίς το πρωί, ένα απόσπασμα περικύκλωσε την Κοριούκιβκα και οι στρατιώτες άρχισαν να ξεσκονίζουν τα σπίτια. Τους κατοίκους, σε ομάδες των 50-100 ατόμων, οδήγησαν σε μεγάλους χώρους, όπως εκκλησία, θέατρο, εστιατόριο και τους πυροβόλησαν αδίστακτα. Μετά από την εκτέλεση όλων, οι εισβολείς έκαψαν το χωριό σε στάχτες: στη φωτιά εξαφανίστηκαν 1.390 σπίτια, μόνο μερικοί τοίχοι των τούβλινων σπιτιών έμειναν.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Dmytro Vedeneyev «Όπως αποδεικνύεται από την έρευνα και την εξέταση της περιφερειακής επιτροπής για τη διερεύνηση εγκλημάτων φασιστικών εισβολέων στο Κοριούκιβκα, κατά την διάρκεια των δύο ημερών, οι κατακτητές και οι βοηθοί τους, σκότωσαν βάναυσα τουλάχιστον 6700 άτομα (5612 παρέμειναν αγνοούμενοι)».
Το κυνικό γεγονός είναι, ότι όταν η δύναμη κατοχής κατέστρεφε το χωριό και τους κατοίκους του, την ίδια ώρα, μια σχεδόν δέκα φορές μεγαλύτερη μονάδα παρτιζάνων, που βρισκόταν μια ντουζίνα χιλιόμετρα μακριά, δεν έκανε τίποτα για να τους σώσει.
Και αυτό έγινε ένας από τους λόγους για τη σοβιετική προπαγάνδα να «ξεχάσει» την τραγωδία της Κοριούκιβκα.
Εξερευνώντας το θέμα «γιατί όχι στο Κοριούκιβκα, αλλά στο Χατίν τοποθετήθηκε ένα υπέροχο μνημείο, το οποίο μετέτρεψε ένα χωριό σε σύμβολο της τραγωδίας των καμένων χωριών», ο ιστορικός και επικεφαλής του ουκρανικού Ινστιτούτου Εθνικής Μνήμης, Βολοντίμιρ Βιατρόβιτς έγραψε: «...η Σοβιετική μνήμη για το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, ή ακριβέστερα, σύμφωνα με τις «διαθήκες» του Στάλιν, για το «Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο», ήταν επιλεκτική και χρησιμοποιήθηκε όχι μόνο για να τιμήσει τους νεκρούς, αλλά και για πολιτικούς χειρισμούς με τους ζωντανούς. Το χωριό Χατίν της Λευκορωσίας σίγουρα δεν ήταν το μεγαλύτερο από τα καμένα χωριά από τους Ναζί. Έγινε ένα σύμβολο της Σοβιετικής Ένωσης, λόγω του ονόματός του, το οποίο μοιάζει πολύ με το Κατίν - ένα μέρος όπου η NKVD εκτέλεσε 12.000 Πολωνούς αξιωματικούς. Έτσι, με το ναζιστικό έγκλημα στη Λευκορωσία προσπάθησαν να στρέψουν την προσοχή μακριά από τα κομμουνιστικά εγκλήματα στη Ρωσία.
Το Κοριούκιβκα δεν εντάσσεται στο σοβιετικό κανόνα της μνήμης επειδή έσπασε έναν από τους βασικούς μύθους για τον πόλεμο: οι σοβιετικοί παρτιζάνοι ως «εθνικοί τιμωροί», οι οποίοι με κόστος της ζωής τους υπερασπίζονταν τον τοπικό πληθυσμό. Η αλήθεια για την τραγωδία του Κοριούκιβκα απέδειξε μια εντελώς διαφορετική συμπεριφορά αυτών των «υπερασπιστών».
Τη σοβιετική εποχή οι κάτοικοι μάταια ζητούσαν από τις αρχές να αποτίσουν φόρο τιμής στο θάνατο των συμπατριωτών τους. Μόνο το 2010, με την υποστήριξη της περιφερειακής κρατικής διοίκησης του Τσερνίγκιβ εκδόθηκε η συλλογή των εγγράφων και των μνημείων των μαρτύρων «Κοριούκιβκα, 1943: ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας».
Άννα Μανιάτη
