Τρίαινα με στεφάνι ελιάς
Πριν από 100 χρόνια, το Φεβρουάριο του 1918, η νεοσυσταθείσα Ουκρανική Λαϊκή Δημοκρατία ενέκρινε το νόμο για το κρατικό εθνόσημο της Ουκρανίας, στο οποίο υιοθετήθηκε το «σημάδι του κράτους του Κιέβου των εποχών του Αγίου Βολοντίμιρ».
Πρόκειται για ένα γραφικό έργο του Vasyl Krichevsky, ενός Ουκρανού καλλιτέχνη, γραφίστα, ιδρυτή της Ουκρανικής Ακαδημίας Τεχνών. Η εικόνα περιείχε μια τρίαινα που περιβάλλεται από στεφάνι ελιάς. Το εθνόσημο αναπτύχθηκε με βάση το σημάδι του Μεγάλου Βολοντίμιρ, υπό την ηγεμονία του οποίου το Ρους του Κιέβου κατέκτησε τη μεγαλύτερή του δύναμη και η σύνθεσή του περιελάμβανε όλες τις μεταγενέστερες ουκρανικές εκτάσεις. Το εθνόσημο της Ουκρανίας συμβόλιζε την ιδέα της Ενότητας - την ενοποίηση όλων των εθνικών ουκρανικών εδαφών σε ένα κράτος. Еνα στεφάνι ελιάς αντανακλούσε την ειρηνευτική πολιτική της ΟΛΔ.
Ωστόσο, η τρίαινα ήταν παρούσα στα εδάφη μας πολύ πριν από αυτά τα γεγονότα. Αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι χρησιμοποιήθηκε τον 3ο αιώνα πχ. από τους βασιλείς του βασιλείου του Βοσπόρου ως σημάδι βασιλικής κυριαρχίας. Η επιλογή αυτού του συμβόλου ως βασιλικού σημείου υποκινήθηκε από την προέλευση των βασιλιάδων του Βοσπόρου από τον Ποσειδώνα. Στην εποχή του Βασίλειου του Βοσπόρου παρατηρήθηκε μετασχηματισμός της τρίαινας (ως εργαλείο, όπως πιρούνα με τρία σκέλη) σε τυποποιημένο σύμβολο, απομάκρυνση από το αρχικό σημασιολογικό περιεχόμενο. Και σημαίνει σύμβολο υπαγωγής σε φυλή, σήμα αριστοκρατικής οικογένειας. Η τρίαινα χρησιμοποιήθηκε επίσης από τους Σκύθες βασιλείς, οι οποίοι αποκαλούσαν τους εαυτούς τους απόγονους των Ατλάντων.
Τρίαινα στα νομίσματα του βασιλείου του Βοσπόρου, 3ος αιώνας πχ.
Το σύμβολο της τρίαινας ήταν ευρέως διαδεδομένο όχι μόνο στο έδαφος της σύγχρονης Ουκρανίας. Είναι ένα από τα παλαιότερα σύμβολα της Ευρώπης, της Ασίας, της Ινδίας, της Σκανδιναβίας. Σημάδια και μενταγιόν με τρίαινα στο έδαφος του αρχαίου Ρους (Ρους το Κιέβου) είναι γνωστά στους ιστορικούς εδώ και πολύ καιρό. Συγκεκριμένα, τρίαινα βρέθηκε στα τούβλα της Εκκλησίας Ντεσιατίννα στο Κίεβο (986 - 996).
Τρίαινα σε νομίσματα του πρίγκιπα Βολοντίμιρ του Μεγάλου
Αλλά οι επιστήμονες δεν έχουν βρει ακόμη αντικείμενα με εθνόσημο, στις ημέρες που προηγούνται αμέσως του αρχαίου κράτους των Ρους. Ως εκ τούτου, οι ιστορικοί δεν μπορούν με βεβαιότητα να εξηγήσουν την προέλευση του μυστηριώδους σήματος του πρίγκιπα του Κιέβου.
Κατά τα έτη 1889-1908 διαμορφώθηκε μια εκδοχή, σύμφωνα με την οποία η τρίαινα των πριγκίπων του Κιέβου είναι το βυζαντινό λόγιο μονόγραμμα ΒΑΣΙΛΕΥΣ. Το 1934 εμφανίστηκε ένα μονόγραμμα του κυριλλικού αλφαβήτου.
Τρίαινα ως βυζαντινό μονόγραμμα (εκδόσεις του Bolsunovsky και του Chernev, 1889)
Σύμφωνα με μια από τις πιο δημοφιλείς εκδοχές, η τρίαινα είναι ένα απεικονιζόμενο γεράκι, που καταδύεται γρήγορα επιτιθέμενο σε θήραμα, «γεράκι της ελευθερίας». Στους Σκύθες και τους Σαρμάτες, το γεράκι θεωρούνταν σύμβολο ευγενείας και βασιλικής εξουσίας. Και στο Ρους του Κιέβου του 10ου αιώνα, το μοτίβο με γεράκι χρησιμοποιήθηκε συχνά στην άκρη των σπαθιών, στα μενταγιόν και στους συνδετήρες. Στο «Αφήγηση της εκστρατείας του Ίγκορ», περισσότερες από 10 φορές συγκρίνονται οι πρίγκιπες του Ρους με γεράκια και τους αποκαλεί «σοκόλιτς» (σαν γεράκι).
«Το γεράκι είναι το ηλιόλουστο πουλί, η πνευματική ουσία της παγκόσμιας δημιουργίας. Κάθεται στην κορυφή του δέντρου του κόσμου, δίπλα στα ουράνια σώματα, και ξέρει τα πάντα. Τα έργα λαϊκής τέχνης απεικονίζουν μια κοσμογονική εικόνα: το γεράκι στην κορυφή του προ-δένδρου, αυτό δημιουργεί τον κόσμο. Το δένδρο αναφέρεται και στα κάλαντα: «και στην κορυφή κάθισε γεράκι, φτιάχνει την φώλια του» για να κατεδαφίσει το αυγό από το οποίο προέρχεται η ζωή.
Το γεράκι έχει οξεία όραση. Κάθεται ψηλά και βλέπει τα πάντα. Ωστόσο, η ικανότητα του πουλιού να γνωρίζει το παρελθόν και να προβλέπει το μέλλον εξαρτάται από τις υπερφυσικές του ιδιότητες, γεγονός που του έδωσε μια λαϊκή φαντασία. Το μεγάλο δώρο του γερακιού οφείλεται στη θεϊκή του προέλευση. Έχει γεννηθεί από κανέναν, είναι αθάνατο, αιώνιο και σοφό, όπως ο ίδιος ο κόσμος. Το γεράκι, «αν και δεν βλέπει, ακόμα κι έτσι ξέρει». (η εκατοντάδα των πιο διάσημων χαρακτήρων της ουκρανικής μυθολογίας / V. Zavadska, Y. Muzichenko, O. Talanchuk, O. Shalak , υπό την επιμέλεια O. Talanchuk - K .: Orpheus, 2002. - σελ. 307).
Τρίαινα του Αναστάσι Κόζακ, περιοχή του Ιβάνο-Φρανκίβσκ
Το Φεβρουάριο, αλλά του 1992, η τρίαινα αναγνωρίστηκε επισήμως ως εθνόσημο της ανεξάρτητης Ουκρανίας. Την ίδια χρονιά, στην περιοχή του Ιβάνο-Φρανκίβσκ, ο πρώην στρατιώτης του Ουκρανικού Επαναστατικού Στρατού (ΟΕΣ), Αναστάσι Κόζακ δημιούργησε την μεγαλύτερη τρίαινα στην Ουκρανία. Ο Αναστάσι τη σχημάτισε από λευκή πέτρα στην πλαγιά ενός βουνού με την λέξη «ελευθερία». Τον τόπο δεν τον επέλεξε τυχαία, εδώ έγινε ο σκληρός αγώνας μεταξύ των ανταρτών της εκατονταρχίας του Πιλίπ Όρλικ και των Μπολσεβίκων. Έτσι, ο δημιουργός τίμησε τα αδέλφια του από το ΟΕΣ. Για τη δημιουργία αυτής της τρίαινας χρησιμοποίησε δύο φορτηγά πέτρες, τις οποίες ο Αναστάσι έφερε στο χώρο με τα χέρια σε δύο σάκους (και τότε ήταν ήδη 70 ετών). Φυτεύτηκαν δέντρα γύρω από την τρίαινα και η βάση του είναι εξοπλισμένη με τάφρους, έτσι ώστε οι πέτρες να μην μετατοπίζονται. Σήμερα οι τοπικοί μαθητές φροντίζουν το μνημείο.
Άννα Μανιάτη,
"Gilka Kalyny", Φεβρουάριος 2018.
