Όπου οι Έλληνες συνάντησαν τους Βαράγγους
Βορυσθενίτης. Οι περισσότεροι ιστορικοί έχουν την τάση να πιστεύουν ότι αυτό είναι το όνομα της αρχαίας ελληνικής αποικίας στο
νησί Μπερεζάν (Ουκρανία). Για πολλούς αιώνες πριν από την εμφάνιση των Ελλήνων έμπορων στο Νίζιν σιγόβραζε η ζωή στη χερσόνησο που βρισκόταν στη Νότια Ουκρανία (βόρεια της Μαύρης Θάλασσας). Εκείνη την εποχή, το νησί Μπερεζάν συνδεόταν με την ηπειρωτική χώρα και βρεχόταν από τα νερά του ποταμού Berezanka (στην αρχαιότητα ονομαζόταν διαφορετικά). Αυτό το ποτάμι ήταν η κύρια πηγή πόσιμου νερού.
Στο 7 π.Χ., σύμφωνα με ορισμένες υποθέσεις, Έλληνες από τη Μίλητο ίδρυσαν στη χερσόνησο μια ελληνική αποικία, το Βορυσθενίτη. Πριν την εμφάνιση της Ολβίας, ο Βορυσθενίτης ήταν ισχυρό εμπορικό κέντρο. Αποδεικτικά στοιχεία της ύπαρξής του είναι τα έργα του Ηροδότου, καθώς και πολυάριθμα αρχαιολογικά ευρήματα της ελληνιστικής περιόδου: ζωγραφισμένα κεραμικά του Ιονίου, νομίσματα που κόπηκαν στην Ολβία.
Κατά τη εποχή των Ρως του Κιέβου, η ελληνική αποικία ήταν σε μια σημαντική θέση στη εμπορική οδό Βαράγγων- Ελλήνων. Ακριβώς εδώ είναι όπου οι Βαράγγοι ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή με τους Έλληνες. Το 1905, στο νησί βρέθηκε η μοναδική στην Ουκρανία ρουνική επιγραφή. Το τελευταίο ήταν πιθανώς μέρος μιας πλάκας στον τάφο του Βαράγγου εμπόρου από το Γκότλαντ. Το κείμενο λέει: «Ο Γράνι έκανε αυτό το αποθετήριο στη μνήμη του Καρλ, του εταίρου του».
Άγνωστο πότε ακριβώς, αλλά η στάθμη του νερού αυξήθηκε στα 6,8 μέτρα και η θάλασσα πλημμύρισε τη λωρίδα γης που ένωνε το νησί με την ηπειρωτική χώρα. Έτσι η χερσόνησος έγινε νησί, για αυτό το λόγο οι Έλληνες το άφησαν.
Κατά την διάρκεια των επόμενων αιώνων, το νησί Μπερεζάν δέχτηκε επισκέψεις από διάφορους λαούς: Τούρκοι, Βρετανοί, Γάλλοι, Κοζάκοι του Ζαπορόζιε. Στα Μεσαίωνα, το Μπερεζάν είχε μεγάλη τακτική και στρατιωτική σημασία, αφού τοποθετείται στην εκβολή του Δνείπερου.
Σήμερα κανείς δε ζει στο Μπερεζάν. Μόνο μερικές φορές ψαράδες και το καλοκαίρι οι αρχαιολόγοι και οι τουρίστες έρχονται σε αυτό το κομμάτι της γης. Οι άνθρωποι έρχονται εδώ με πλοίο από το Ochakiv, Rybakivka, ακόμη και από το Koblevo.
Άννα Μανιάτη
Φωτογραφίες: Roman Malenkov, 2015.
