Ανοιχτή επιστολή της Προέδρου της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας Αλ.Προτσένκο-Πιτσατζή προς τον Υπουργό Εξωτερικών κ. Νίκο Κοτζιά
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Οι Έλληνες της Ουκρανίας αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορικής διασποράς του Ελληνισμού. Λόγω της μακραίωνης παραμονής μας στην Ουκρανία, θεωρούμε τη χώρα αυτή πατρογονικό μας έδαφος, όπου γεννηθήκαμε, μεγαλώσαμε και διατηρούμε αναλλοίωτη τη γλωσσική και πολιτιστική κληρονομιά των προγόνων μας που μετανάστευσαν από την Κριμαία το 1778 - 1780. Βασικό μέλημα της Ελληνικής Ομογένειας στην Ουκρανία είναι η εκμάθηση της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στις νεότερες γενιές και μέσω αυτής η διατήρηση της ελληνικής μας ταυτότητας.
Μεγάλο και σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή αποτελεί η δημιουργία ενός μεγάλου δικτύου ελληνόγλωσσης διδασκαλίας σε ουκρανικά εκπαιδευτικά ιδρύματα και κοινοτικούς χώρους από τις 92 Ελληνικές Κοινότητες οι οποίες λειτουργούν σε 19 από τους 25 νομούς της Ουκρανίας.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που συνέλλεξε το Τμήμα Εκπαίδευσης της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας (ΟΕΣΟ) για το τρέχον διδακτικό έτος, χάρη στην πολιτική του Ουκρανικού κράτους που απορρέει από τις διατάξεις του Συντάγματος της Ουκρανίας και τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Γλωσσών, η Ελληνική Γλώσσα διδάσκεται σε 3.687 μαθητές (σε 2.510 μαθητές υποχρεωτικά ως δεύτερη ξένη γλώσσα και σε 1.177 μαθητές προαιρετικά) σε 51 Ουκρανικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (35 Σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης, 3 Σχολεία με αυξημένο πρόγραμμα διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας, 2 Νηπιαγωγεία, 7 Γυμνάσια, 2 Λύκεια και 2 Κυριακάτικα Σχολεία) και σε 7 κοινοτικά Τ.Ε.Γ. (5 Κυριακάτικα Σχολεία και 2 Πολιτιστικά Κέντρα). Την Ελληνική Γλώσσα διδάσκονται και 180 ενήλικες στα Τμήματα Ενηλίκων που λειτουργούν σε 8 Ελληνικές Κοινότητες. Την Ελληνική Γλώσσα καθώς και την Ελληνική Ιστορία και Πολιτισμό διδάσκουν 80 εκπαιδευτικοί.
Χωρίς την υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού του Υπουργείου Εξωτερικών, της Διεύθυνσης Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης του ΥΠ.Π.Ε.Θ και του κ. Π. Μπούμπουρα, Προέδρου της Κοινωφελούς Οργάνωσης «Ίδρυμα Μπούμπουρα», δεν θα είχαμε αυτά τα θετικά αποτελέσματα.
Για άλλη μια φορά θα θέλαμε να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας στη μητέρα πατρίδα για τη συμβουλή της στο δύσκολο έργο της Ομοσπονδίας.
Ο λόγος για τον οποίο το Διοικητικό Συμβούλιο της ΟΕΣΟ αποφάσισε να σας απευθύνει την παρούσα επιστολή είναι ο εξής: Τον τελευταίο καιρό συζητείται στα Ελληνικά ΜΜΕ και Κοινωνικά Δίκτυα ο καινούριος Νόμος περί Εκπαίδευσης που υπογράφηκε από τον Πρόεδρο της Ουκρανίας κ. Π. Ποροσένκο στις 27-09-2017. Ο εν λόγω νόμος φαίνεται ως να παραβιάζει το δικαίωμα των Ελλήνων της Ουκρανίας να διδάσκονται τη γλώσσα, την ιστορία και τον πολιτισμό τους, κάτι που δεν ισχύει στην πραγματικότητα.
Η Νέα Ελληνική Γλώσσα διδάσκεται στα ουκρανικά σχολεία ως ξένη γλώσσα. Κανένα άλλο διδακτικό αντικείμενο δε διδάσκεται στα ελληνικά. Επίσης δεν υπάρχουν στην Ουκρανία Αμιγή Ελληνικά Σχολεία. Η ΟΕΣΟ έχει στενή και καρποφόρα συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Επιστήμης της Ουκρανίας για όλα τα θέματα που σχετίζονται με τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα ουκρανικά σχολεία. Η ΟΕΣΟ εκπόνησε Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών του μαθήματος της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, για όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και σχολικές τάξεις, τα οποία εγκρίθηκαν από το ουκρανικό Υπουργείο Παιδείας. Η ΟΕΣΟ προχώρησε επίσης στη συγγραφή σχολικών εγχειριδίων (βιβλίο μαθητή και τετράδιο εργασιών) για τις τάξεις 5η, 6η, 7η. 8η και 9η τα οποία εκδόθηκαν με έξοδα του ουκρανικού δημοσίου. Φέτος ετοιμάζουμε την έκδοση εκπαιδευτικών εγχειριδίων για την 10η τάξη. Επίσης ξεκινάμε την έκδοση σχολικού εγχειριδίου για την 1η τάξη για τα σχολεία στα οποία διδάσκονται τα Ελληνικά από την τάξη αυτή.
Από το 2014 πραγματοποιούνται από το ουκρανικό Υπουργείο Παιδείας πανουκρανικές Ολυμπιάδες στην Ελληνική Γλώσσα. Από την πλευρά της ουκρανικής κυβέρνησης, η ελληνική ομογένεια έχει πλήρη υποστήριξη για τη διασφάλιση των εκπαιδευτικών αναγκών για τη διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, τόσο των Ουκρανών μαθητών όσο και των μαθητών ελληνικής καταγωγής που διδάσκονται την Ελληνική Γλώσσα, Ιστορία και Πολιτισμό.
Ως εκ τούτου, δεν υφίσταται θέμα παραβίασης συνταγματικών δικαιωμάτων των Ελλήνων της Ουκρανίας. Δεν γνωρίζουμε για ποιο λόγο η ελληνική πλευρά εξέφρασε την ανησυχία της σχετικά με τον νέο νόμο για την εκπαίδευση, διότι όπως αναφέραμε δεν παραβιάζει τα δικαιώματα της ελληνικής διασποράς στην Ουκρανία. Τη θέση μας αυτή την εξηγήσαμε επανειλημμένα στις Ελληνικές Διπλωματικές Αρχές στην Ουκρανία κατά τη διάρκεια επαφών και συνομιλιών μας,
ότι δηλαδή ο καινούριος νόμος για την εκπαίδευση δεν αγγίζει τους Έλληνες της Ουκρανίας.
Επιπλέον θεωρούμε ορθή την άποψη του Υπουργείου Παιδείας της Ουκρανίας για την υποχρεωτική εκμάθηση της ουκρανικής γλώσσας από όλους τους πολίτες
της χώρας ανεξαρτήτως καταγωγής. Η διδασκαλία βεβαίως όλων των μαθημάτων στην ουκρανική γλώσσα πρέπει να γίνει σταδιακά λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της κάθε μειονότητας.
Τους Έλληνες της Ουκρανίας περισσότερο ανησυχεί σήμερα το γεγονός ότι κάθε χρόνο μειώνεται ο αριθμός των παιδιών που επιθυμούν να μάθουν την ελληνική γλώσσα και ότι στα ελληνικά χωριά της Αζοφικής σίγα σιγά χάνεται η ρωμαίικη και ουρούμικη διάλεκτος τις οποίες οι πρόγονοί μας, παρά το γεγονός ότι έζησαν αρκετούς αιώνες δίπλα σε τουρκικά φύλα, όχι μόνο δεν τις έχασαν αλλά τις προστάτευαν και τις μετέδιδαν στις επόμενες γενιές. Με την πάροδο του χρόνου, λόγω οχλήσεων και καταπιέσεων, οι γλώσσες επικοινωνίας στα ελληνικά χωριά έγιναν η ρωσική ή η ουκρανική, ενώ η χρήση των διαλέκτων περιορίσθηκε στο οικογενειακό περιβάλλον και στα λογοτεχνικά έργα των ντόπιων Ελλήνων συγγραφέων. Η ΟΕΣΟ, βέβαια, συμβάλλει στην ανάπτυξη και τη διατήρηση των διαλέκτων με τη διδασκαλία τους στα σχολεία των χωριών με συμπαγή ελληνικό πληθυσμό και με την έκδοση λεξικών και λογοτεχνικών έργων. Ενθαρρύνει επίσης σχετικές γλωσσικές σπουδές και μελέτες σε πανεπιστημιακό επίπεδο και θεατρικές παραστάσεις με τη χρήση της διαλέκτου από ελληνικά θέατρα. Όμως, παρά τις προσπάθειές μας, η νεώτερη γενιά των Ελλήνων της Ουκρανίας περιορίζεται στην εκμάθηση της Νεοελληνικής Γλώσσας ενώ το ενδιαφέρον για τις διαλέκτους μειώνεται διαρκώς.
Κοινό μας καθήκον είναι να διατηρήσουμε ζωντανό το ενδιαφέρον της νέας γενιάς των Ελλήνων στην εκμάθηση της γλώσσας, της ιστορίας και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα, η μητέρα πατρίδα μας, διανύει μία πάρα πολύ δύσκολη περίοδο. Θα θέλαμε όμως να μας συμπεριλάβει μέσα στους σχεδιασμούς της για το μέλλον, εξετάζοντας τη δυνατότητα χορήγησης υποτροφίας σε αριστούχους, αποφοίτους μαθητές που διδάχθηκαν την ελληνική γλώσσα για τη φοίτησή τους σε Πανεπιστήμια της Ελλάδας, με εκπαιδευτικά προγράμματα στην Ελλάδα για τους μαθητές που διδάσκονται την ελληνική γλώσσα, με προγράμματα εκπαιδευτικών ανταλλαγών μεταξύ μαθητών σχολείων που διδάσκονται την ελληνική γλώσσα και μαθητών σχολείων της Ελλάδας παρόμοια με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά προγράμματα, με την αύξηση του αριθμού των παιδιών που συμμετέχουν σε προγράμματα φιλοξενίας στην Ελλάδα τα οποία να οργανώνονται όχι μόνο από τη ΓΓΑΕ του ΥΠΕΞ άλλα και από Δήμους της χώρας και με όποιον άλλον τρόπο θα μπορούσε να ενισχυθεί το έργο και οι προσπάθειές μας για τη διατήρηση και την ανάπτυξη του Ελληνισμού στην Ουκρανία.
Ευελπιστώντας στην κατανόησή σας και στην διαρκή μας συνεργασία,
Με τιμή,
Αλ. Προτσένκο-Πιτσατζή,
Η Πρόεδρος της Ομοσπονδίας
Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας
