Η διαίρεση της Ρωσίας με τη δολοφονία του Nemtsov
Ακόμη και προτού δολοφονηθεί ο Boris Nemtsov στο κέντρο της Μόσχας πριν από ένα χρόνο, για την Ρωσία οι σοκαριστικές δολοφονίες δεν ήταν κάτι ξένο.
Ένας φίλος μου κάποτε ομολόγησε ότι χαμογελούσε λιγότερο συχνά μετά από την δολοφονία της Galina Starovoitova το 1998, μιας εκ των πιο αγαπημένων φιλελεύθερων πολιτικών της εποχής του Boris Yeltsin. Τα βιβλιοπωλεία σε Ευρώπη και ΗΠΑ έχουν ράφια ολόκληρα με βιβλία της ή για την Anna Politikovskaya, την ερευνήτρια δημοσιογράφο που σκοτώθηκε στην είσοδο της πολυκατοικίας όπου έμενε το 2006.
Αλλά αυτές οι δύο δολοφονίες δεν έχουν μείνει στη μαζική συνείδηση της χώρας. Έχουν ξεχαστεί από τους περισσότερους Ρώσους και δεν έχουν αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται το έθνος για τον εαυτό του.
Η δολοφονία του Nemtsov στις 27 Φεβρουαρίου 2015 δεν τράνταξε την Ρωσία τόσο ώστε να αλλάξει πορεία. Δεν ήταν "σημείο ανάφλεξης” όπως προέβλεπαν πολλοί τις επόμενες ημέρες της δολοφονίας του Nemtsov. Αλλά επηρέασε μία μεγάλη αλλαγή: άνοιξε διάπλατα ένα σχίσμα στην ρωσική κοινωνία, η οποία υποτίθεται πως ήταν σε μεγάλο βαθμό ενωμένη.
Αφότου δολοφονήθηκε ο Nemtsov στην γέφυρα κοντά στο Κρεμλίνο, το τμήμα του κοινού που αποτελεί την γνήσια "κοινωνία των πολιτών” της Ρωσίας, διαχωρίστηκε από το κράτος. Τα μέλη της δεν διαδήλωσαν δυνατά, απλώς σιώπησαν. Ήταν μια σιωπή παρόμοια με αυτή του ανθρώπου στο παλιό σοβιετικό ανέκδοτο, που σκορπίζει προκλητικά φυλλάδια στην Κόκκινη Πλατεία. Όταν η αστυνομία μαζεύει τα φυλλάδια, διαπιστώνει ότι τα είχε αφήσει εντελώς κενά διότι αυτό που ήθελε να πει ήταν τόσο φανερό. Ήταν σε αυτό το πνεύμα που η μεγάλη δημόσια διαδήλωση στην μνήμη του Nemtsov πραγματοποιήθηκε σε σκόπιμη σιωπή.
Οι ηγέτες της Ρωσίας έχουν χάσει την αγορά εξαγωγών τους για μια ολόκληρη σειρά εμπορευμάτων, αλλά το έχουν αντισταθμίσει πουλώντας απειλές αντί αυτού. Στην εσωτερική αγορά, ένα από τα φθηνότερα και περισσότερο ευρέως διαθέσιμα brands για πώληση, είναι η ιδέα της "πέμπτης φάλαγγας” προδοτών που προσπαθούν να υπονομεύσουν την Ρωσία εκ των έσω. Ο διάσημος φιλο-δυτικός Nemtsov ήταν μέρος αυτού του brand. Ορισμένοι ιδιαίτερα ένθερμοι πελάτες, το αγόρασαν και ο ίδιος σκοτώθηκε.
Ένα χρόνο μετά, το μονοπάτι της έρευνας για την δολοφονία έχει γίνει άλσος, ενώ η γλώσσα του Τσετσένου προέδρου Ramzan Kadyrov, ο οποίο είναι η προσωποποίηση της μισητής "πέμπτης φάλαγγας” και του Nemtsov, έχει γίνει ακόμη περισσότερο απηνής. Βρισκόμαστε ξανά πίσω στην εποχή του Stalin, όταν κηρύχθηκε πόλεμος εναντίον των "κοσμοπολιτών” και των "εχθρών του λαού”. Ακόμη χειρότερα, η τηλεοπτική συνάντηση μεταξύ του Vladimir Putin και του Kadyrov σήμαινε ότι η μισητή γλώσσα του Τσετσένου ηγέτη έλαβε την ευλογία της προεδρικής νομιμότητας.
Η αρχή αυτού του νέου σχίσματος στη Ρωσία, μπορεί να χρονολογηθεί δύο χρόνια πίσω-στις 18 Μαρτίου 2014, και στην κατάληψη της Κριμαίας από την Ρωσία. Εκείνη την στιγμή, η χώρα χωρίστηκε σε πατριώτες και προδότες. Αλλά θα μπορούσε να πει κανείς επίσης ότι ο διαχωρισμός ξεκίνησε νωρίτερα, όταν η κυβέρνηση ενέκρινε ένα πακέτο περιοριστικών και κατασταλτικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένης και της νομοθεσίας που αυξάνει την εξουσία των υπηρεσιών πληροφοριών, απαγορεύει τις υιοθεσίες από αλλοδαπούς και περιορίζει τα δικαιώματα των διεθνών οργανισμών. Ή ίσως θα μπορούσαμε να ονομάσουμε το φθινόπωρο του 2003, όταν ο ολιγάρχης Mikhail Khodorkovsky συνελήφθη και τα φιλοδημοκρατικά κόμματα ηττήθηκαν στις κοινοβουλευτικές εκλογές.
Αυτό που είναι βέβαιο είναι πως η διαδικασία κορυφώθηκε με την κατάληψη της Κριμαίας και έληξε με την δολοφονία του Nemtsov πριν από ένα χρόνο. Πόσο θα διαρκέσει αυτή η συγκεκριμένη ρωσική εποχή;
η πλειονότητα της κοινωνίας, η οποία υποστηρίζει την τρέχουσα πολιτική τάξη, είναι καλά παγιωμένη Η μειονότητα, η οποία εμμένει στις δημοκρατικές αξίες, είναι ακόμη περισσότερο αποξενωμένη και δεν έχει εκπροσώπους στην δημόσια πολιτική ή προστάτες στα mainstream ΜΜΕ. Αυτή η κατάσταση επιτρέπει στις αρχές να συνεχίσουν να εμπορεύονται ελεύθερα τις ονομαστικέ απειλές που αποτελούν για τη Ρωσία ο Barack Obama, ο Recep Tayyip Erdogan ή ο πρώην πρωθυπουργός Mikhail Kasyanov.. Αυτό μπορεί να συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι τις επόμενες προεδρικές εκλογές το 2018.
Αλλά όσο διαρκεί η διαδικασία, τόσο μεγαλύτερη γίνεται η απαίτηση των αρχών να υπερασπιστούν τον εαυτό τους έναντι φανταστικών απειλών και ως εκ τούτου, να διπλασιαστούν τα μέτρα καταστολής για την καταπολέμησή τους. Αυτό είναι ακόμη πιο πιθανό, στο πιθανό σενάριο ότι μέχρι το 2018 πολλοί Ρώσοι θα έχουν βαρεθεί την δίαιτα που τους ταΐζει η τηλεόραση και θα απογοητευτούν περισσότερο από την έλλειψη σωστής διατροφής στα ψυγεία τους.
Είναι πολύ πιθανό ότι η κοινωνία και η άρχουσα ελίτ θα προτιμήσουν ένα σενάριο "αδράνειας”, στο οποίο τίποτα δεν αλλάζει ουσιαστικά. Αλλά οι κοινωνικές δυναμικές που έχουν κυβερνήσει την Ρωσία μετά από την δολοφονία του Nemtsov, το καθιστούν αυτό δυνατό.
Η ιστορία δεν έχει μια υποτακτική τάση, αλλά μας παρουσιάζει εναλλακτικούς τρόπους δράσης. Λίγοι στη νεότερη γενιά το γνωρίζουν αυτό, αλλά στη δεκαετία του 1990, ο Nemtsov αποτελούσε μια τέτοια εναλλακτική για την Ρωσία. Ήταν ένας από τους λίγους άνδρες που πέτυχε σε δημόσια αξιώματα στις ιδιαίτερα δύσκολες εποχές που ακολούθησαν της κατάρρευσης του σοσιαλισμού -πρώτα ως διοικητής του Nizhny NOvgorod και στη συνέχεια ως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Ήταν δημοφιλής και ο Boris Yeltsin τον θεωρούσε διάδοχό του.
Αλλά η ιστορία ακολούθησε διαφορετικό μονοπάτι, διαφορετικό σύνολο ηγετών. Υπό διαφορετικές συνθήκες, ο άνδρας που πυροβολήθηκε στην γέφυρα κοντά στην Κόκκινη Πλατεία πριν από ένα χρόνο, θα μπορούσε να γίνει πρόεδρος της Ρωσίας. Ναι, στην Ρωσία αυτά τα ιστορικά πιρούνια στον δρόμο τείνουν να είναι πολύ έντονα συνδεδεμένα με προσωπικότητες -αλλά αυτού του είδους η χώρα συνεχίζει να είναι η Ρωσία.
Πηγή: capital
